Ο Γιώργος Καρελιάς γράφει για τις δημοσκοπήσεις, το πλεονέκτημα των πρόωρων εκλογών που χάθηκε και για την πανδημία που ανέτρεψε τα σχέδια της κυβέρνησης.
Γιώργος Καρελιάς
Με τα νοσοκομεία φίσκα, ανθρώπους να πεθαίνουν επειδή δεν βρίσκουν ΜΕΘ και να συζητάμε για δημοσκοπήσεις και εκλογές είναι κυνικό και προκλητικό. Τι να κάνουμε, όμως, αφού κάθε τρεις και λίγο οι τηλεοπτικές οθόνες πήζουν από πίνακες και κάθε λογής νούμερα;
Πάντα με τις δημοσκοπήσεις γινόταν πολιτικο-κομματική εκμετάλλευση και προπαγάνδα. Όμως, αυτό που γίνεται εδώ και ενάμισι χρόνο δεν έχει προηγούμενο. Δεν πρόλαβαν να περάσουν ούτε δύο μήνες από τις εκλογές του 2019 και άρχισαν να βαράνε τα δημοσκοπικά νταούλια: «Κυρίαρχος ο Μητσοτάκης, 20 μονάδες η διαφορά ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ». Φοβερή ανακάλυψη. Λες και μετά τις εκλογές μια νέα κυβέρνηση θα είχε καταρρεύσει. Λες και όσοι αποδοκίμασαν την αντιπολίτευση θα είχαν αλλάξει αμέσως άποψη.
Η τακτική αυτή συνεχίζεται αδιαλείπτως. Μόνο που σιγά-σιγά κάποια πράγματα αρχίζουν ν’ αλλάζουν. Η δυσαρέσκεια για την κυβερνητική πολιτική αρχίζει να αποτυπώνεται και η φθορά του κυβερνώντος κόμματος είναι ορατή. Γι’ αυτό και υπάρχουν φιλοκυβερνητικοί προπαγανδιστές, οι οποίοι, βλέποντας ότι αν αυτό συνεχιστεί τα πράγματα θα γίνουν ζόρικα, προτρέπουν τον Κυριάκο Μητσοτάκη να κάνει πρόωρες εκλογές τώρα που θεωρείται ακόμα βέβαιο ότι θα τις κερδίσει. Μόνο που, τώρα πλέον, ο πρωθυπουργός δυσκολεύεται πολύ και το έδειξε με όσα είπε στην τελευταία συνέντευξή του.
Ποια αξία έχουν όλα αυτά; Ας προσπαθήσουμε να τα ξεδιαλύνουμε:
Πρώτον, τα εκλογικά στοιχεία των δημοσκοπήσεων (πρόθεση ψήφου, διαφορές κτλ) σε μη εκλογική περίοδο έχουν ελάχιστη έως καθόλου σημασία. Ποιος πολίτης νοιάζεται σήμερα για τις εκλογές; Μόνο (ότ)αν προκηρυχθούν θα βγει το πρώτο, σχετικά ασφαλές, συμπέρασμα.
Δεύτερον, αντίθετα έχουν ιδιαίτερη σημασία τα λεγόμενα ποιοτικά στοιχεία. Γιατί δείχνουν πώς βλέπει η κοινή γνώμη όσα γίνονται. Για παράδειγμα, πριν από μερικούς μήνες η αποδοχή των χειρισμών της κυβέρνησης στην πανδημία ήταν μεταξύ 60% και 80% και σήμερα έχει πέσει μεταξύ 40% και 50%, ανάλογα με τη μέτρηση. Επομένως, το κυβερνητικό αφήγημα ότι στην πανδημία έχουμε ένα success story δεν περπατάει πλέον.
Τρίτον, ακόμα και η συνεχώς προβαλλόμενη πρόθεση ψήφου δεν πάει και τόσο καλά για τη ΝΔ, παρά την υπεροχή της. Ας πάρουμε τις δύο τελευταίες έρευνες. Σε εκείνη της Marc το κυβερνών κόμμα έχασε δυόμιση μονάδες μέσα σε δύο μήνες(είχε 38,6% το Γενάρη και έχει 36,1% σήμερα). Χειρότερα είναι τα πράγματα στη δημοσκόπηση της Metron Analysis. To ποσοστό της ΝΔ έχει πέσει 32,3%(33,6% τον προηγούμενο μήνα). Προλαβαίνω την ένσταση όσων(αδαών) λένε «ναι, αλλά η διαφορά από τον ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να είναι μεγάλη, διψήφια». Διότι στις πραγματικές εκλογές αυτή η διαφορά δεν παίζει απολύτως κανένα ρόλο. Είτε είναι 15 μονάδες(πχ ΝΔ 35%, ΣΥΡΙΖΑ 20%) είτε πέντε(πχ ΝΔ 35% ΣΥΡΙΖΑ 30%) κυβέρνηση δεν σχηματίζεται. Για την αυτοδυναμία ρόλο παίζει το ποσοστό του πρώτου κόμματος(για σιγουριά πρέπει να είναι τουλάχιστον 37%) και το συνολικό ποσοστό των κομμάτων που θα μείνουν εκτός Βουλής. Όσο μεγαλύτερο είναι, τόσο ευκολότερη καθίσταται η αυτοδυναμία. Αντίθετα, αν στη Βουλή μπουν εφτά κόμματα, αντί έξι που έχουμε σήμερα, τότε η αυτοδυναμία μπορεί να γίνει πολύ δύσκολη έως αδύνατη.
Κι αφού τα είπαμε για τις δημοσκοπήσεις, φτάνουμε τώρα και στο σενάριο των πρόωρων εκλογών, που δεν έχει μεν εγκαταλειφθεί αλλά γίνεται όλο και πιο δύσκολα υλοποιήσιμο.
ΗΘΕΛΑΝ ΑΛΛΑ ΜΗΠΩΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ;
Στην πολιτική μπορεί να σου πάνε (στην αρχή…) όλα δεξιά, να μην έχεις αντίπαλο, να κάνεις ό,τι θέλεις. Αλλά αυτό δεν κρατάει πολύ, έχει ημερομηνία λήξεως. Κι αν δεν το εκμεταλλευθείς όσο το έχεις, μετά μπορεί να το χάσεις και το πράγμα να στραβώσει.
Περίπου αυτό έχουν πάθει ο Κυριάκος Μητσοτάκης και οι συν αυτώ. Μετά τις εκλογές του Ιουλίου του 2019 ήταν παντοδύναμοι. Αλλά αυτή η παντοδυναμία δεν τους αρκούσε. Ήθελαν-και σχεδίαζαν- να κάνουν υπερ-πρόωρες εκλογές, κεραυνοβόλες, ώστε να «κάψουν» την απλή αναλογική και στις δεύτερες, που θα ακολουθούσαν, να έπαιρναν νέα άνετη πλειοψηφία και να υλοποιούσαν έτσι το σχέδιο «ένα συν τέσσερα»(χρόνια). Πρόσθετο όφελος τα προβλήματα που θα προκαλούνταν στον ΣΥΡΙΖΑ, με τη πρόωρη-έτσι πίστευαν-αποστρατεία του Αλέξη Τσίπρα. «Θα κυβερνάμε καμιά δεκαετία», όπως έλεγαν οι πιο φανατικοί δημοσιολογούντες τους.
Το σχέδιο δεν υλοποιήθηκε, δεν το επέτρεψε η πανδημία. Έτσι χάθηκε ο πρώτος χρόνος. Υπάρχει ακόμα περιθώριο, στον τρέχοντα δεύτερο χρόνο. Εκεί κατά τις αρχές του φθινοπώρου. Όμως, τίποτα πλέον δεν(θα) είναι όπως πέρσι. Και είναι πολύ αμφίβολο πια αν ο Μητσοτάκης θα το αποτολμήσει.
Ένα μέρος των περί τον πρωθυπουργό-και, κυρίως, φιλικά εξωθεσμικά κέντρα- θα ήθελαν να κάνει πρόωρες εκλογές, για «να τελειώνουμε με τον Τσίπρα». Μόνο που το απόλυτο πλεονέκτημα, το οποίο είχαν μέχρι πρόσφατα ο κ. Μητσοτάκης και οι συν αυτώ, δεν υφίσταται πλέον. Το γνωρίζουν. Και μπορεί να ελλοχεύουν οι εξής κίνδυνοι:
- Στην καλύτερη περίπτωση να πετύχουν μια ισχνή κοινοβουλευτική πλειοψηφία της τάξεως μιας ή δύο εδρών και αυτό μόνο αν πάρουν ποσοστό κοντά σε εκείνο του 2019(37%-38%), κάτι δύσκολο όσο περνάει ο καιρός. Σήμερα έχουν άνετη πλειοψηφία 159 εδρών.
- Αν το εκλογικό σώμα στις πρώτες εκλογές ψηφίσει επηρεασμένο από το κλίμα απλής αναλογικής, που θα έχει διαμορφωθεί, τότε είναι πολύ πιθανό να δούμε κατακερματισμό των πολιτικών και κοινοβουλευτικών δυνάμεων με πολλά μικρά κόμματα να διεκδικούν είσοδο της Βουλή. Αυτό θα πλήξει περισσότερο τη ΝΔ, η οποία, εκτός από τη φυσιολογική φθορά της εξουσίας, μπορεί να έχει απώλειες δυνάμεων και από τα δεξιά της και από την περιοχή του Κέντρου. Τέτοιος κατακερματισμός παρατηρήθηκε στις πρώτες εκλογές του 2012(Μάιος), όταν η ΝΔ του Αντώνη Σαμαρά δεν συγκέντρωσε ούτε 19%. Και στις δεύτερες(Ιούνιος) μετά μυρίων βασάνων πλησίασε το 30%. Και χρειάστηκε η σύμπραξη του υπό τον Ευάγγελο Βενιζέλο ΠΑΣΟΚ για να σχηματισθεί κυβέρνηση.
Ακόμα κι αν η σημερινή ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει καλύτερες εκλογικές επιδόσεις σε ενδεχόμενες πρόωρες εκλογές, μπορεί στο τέλος να αποτύχει: είτε διότι δεν θα έχει καθόλου αυτοδυναμία(με ποσοστό κάτω από 37%) και θα χρειαστεί συνεταίρους, είτε αυτή θα είναι ισχνή και θα δυσκολέψει τη διακυβέρνηση.
Όλα αυτά τα γνωρίζουν καλά οι κυβερνητικοί εκλογολόγοι και τα έχει υπόψη του ο κ. Μητσοτάκης. Γνωρίζει, δηλαδή, ότι μπορεί να πάει για μαλλί και να βγει κουρεμένος. Από εκεί που μπορεί να κυβερνήσει άνετα για άλλα δύο χρόνια, να μπει σε μια απρόβλεπτη περιπέτεια, αν επιχειρήσει «να τα πάρει όλα» με πρόωρες εκλογές.
Και να επιβεβαιωθεί έτσι αυτό που υπονοεί η παροιμία «ο διάβολος έχει πολλά ποδάρια»…