Της Ροδάνθης Κουμή
Ο Νίκος Καζαντζάκης υπήρξε από τους μεγαλύτερους έλληνες πεζογράφους-ποιητές-φιλόσοφους και λογοτέχνες, αλλά επικρατεί λανθασμένα η άποψη ότι αφορίστηκε από την εκκλησία της Ελλάδος.
Δεν αφορίστηκε ποτέ καθώς δεν υπογράφτηκε ο αφορισμός από τον οικουμενικό πατριάρχη.
Η Εκκλησία της Κρήτης ήταν πάντα αντίθετη με τον αφορισμό του Καζαντζάκη και δεν συναίνεσε ποτέ στην υπογραφή του αφορισμού μαζί με το οικουμενικό πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.
Ο Ρήγας Φεραίος που επίσης λανθασμένα επικρατεί η άποψη ότι αφορίστηκε δεν πρόλαβε να αφοριστεί από τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε καθώς τον κρέμασαν οι τούρκοι μαζί με τους Αυστριακούς (αυτόν τον Μεγάλο Έλληνα Μεγαλομάρτυρα),το 1798.
Όμως αφορίστηκαν άλλοι. Λαμπρά μυαλά με λαμπρές ιδέες.Ήρωες γνωστοί και άγνωστοι .
Στο μυαλό των χριστιανών ο αφορισμός μοιάζει σαν κάτι ασύλληπτο και κακό.
Κακό χειρότερα και από τον θάνατο καθώς ο αφορισμός σηματοδοτεί την αιώνια ‘μετά θάνατον ‘ ζωή στις φλόγες της κολάσεως με την υπογραφή και την βούλα της Ιεραρχίας.
Με αυτόν τον τρόπο η εκκλησία προσπάθησε να εμποδίσει τους πιστούς να σκέπτονται λογικά ,για να διατηρήσει ενδεχομένως την πνευματική της ηγεμονία.
Ιδιαίτερα τους ανθρώπους που ασχολούνταν με τον γραπτό λόγο ή τις επιστήμες τους κυνηγούσε ανελέητα καθώς διέδιδαν ιδέες η έλεγαν αλήθειες που αποδομούσαν το πνευματικό της οπλοστάσιο.
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης,ο Μιχαήλ Σούτσος και Ανδρέας Λασκαράτος είναι οι πρώτοι έλληνες που αφορίστηκαν καθώς έθιγαν συμφέροντα με τις πράξεις και τις ιδέες τους της Εκκλησίας.
Επίσης η Εκκλησία αφόρισε τους κλέφτες του Μοριά το 1805 και την επανάσταση του 1821.
Έστειλε δεν σε αυτούς μια επιστολή ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε που έλεγε τα εξής: «Προσέξτε αν ξεσηκωνόμαστε εναντίον του Σουλτάνου ,εναντίος του αφέντη μας(Σουλτάνος),ξεσηκωνόμαστε εναντίον του Θεού».
Ο Ανδρέας Λασκάρατος υπήρξε σπουδαίος σατιρικός ποιητής και πεζογράφος από την κεφαλονιά.Το 1856 δημοσιεύει τα “Μυστήρια της Κεφαλονιάς” όπου ειρωνεύεται και καυτηριάζει την υποκρισία του ‘κλήρου’ γράφοντας τα εξής λόγια στην αρχή των Μυστηρίων:
«Μπορούνε να ειπωθούνε οπαδοί του Χριστού ,επειδή πιστεύουν ότι η θεότητα είναι τρισυπόστατη ,ενώ η πραγματική τους θεότητα είναι το νιτερέσο τους»;
Ο Λασκαράτος στα “Μυστήρια της Κεφαλονιάς” περιγράφει επίσης τις άπατες της εκκλησιάς και των πολιτικών αλλά και της δεισιδαιμονίας των πολιτών.Ο Μητροπολίτης Κεφαλληνίας Σπυριδώνας Κοντομιχάλης προέβει στον αφορισμό του Λασκαράτου με την υποστήριξη του φανατισμένα σκοταδικού όχλου.Ο Λασκαράτος μαζί με την οικογένεια του έφυγε από το νησί.Επέστρεψε έπειτα από τέσσερα χρόνια αλλά τα βάσανα του δεν είχαν τέλος καθώς κλείνεται για άλλους τέσσερις μήνες σε Σωφρονιστήριο εξαιτίας της κυκλοφορίας της καυστικής εφημερίδας “Λύχνος”.
O Εμμανουήλ Ροΐδης με το έργο του η “Πάπισσα Ιωάννα” που εκδίδεται στην Αθήνα το 1866 αφορίζεται για το έργο αυτό με σύμφωνη γνώμη της Ιεράς Συνόδου.
Το έργο η “Πάπισσα Ιωάννα”,περιγράφει τις περιπέτειες μια νόθας κόρης ενός χηνοβοσκού μέχρι να φτάσει στο Ύπατο αξίωμα της Καθολικής Εκκλησίας.Γίνεται Πάπας κρύβοντας το φύλο της και πεθαίνει μπροστά σε κύμα πιστών που περιμένει την ευλογία του Πάπα ,φέρνοντας στον κόσμο το παιδί της .Ο Ροΐδης με αυτό του το έργο ξεσκεπάζει την υποκρισία και την ανηθικότητα του κλήρου.
Στις 23 Μαρτίου 1821, ο εκ Δημητσάνης Αγγελόπουλος, Πατριάρχης των ρωμιών (πιο γνωστός ως Γρηγόριος ο Ε’) συνέταξε τον φοβερό αφορισμό της Επανάστασης και των επαναστατών.Αξίζει να σημειωθεί, πως οι θεοκράτες υπέγραψαν τον αφορισμό πάνω στην «Αγία Τράπεζα» προσδίδοντας έτσι με αυτή την συμβολική κίνηση όλη την «ιερότητα» που απαιτούνταν και αποδεικνύοντας την σημασία που του έδιναν, διαψεύδοντας ταυτοχρόνως τους ισχυρισμούς περί δήθεν εξαναγκασμού.Ο αφορισμός αυτός αφορούσε όλους τους επαναστάτες και λόγιους του 1821 που ξεσηκώθηκαν ενάντια στον τούρκο κατακτητή. Ο αφορισμός της Φιλικής Εταιρείας, του Υψηλάντη και του Σούτσου από τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄. Οι δύο αγωνιστές αποκαλούνται «απονενοημένοι, αλαζόνες, δοξομανείς, ματαιόφρονες, ψευδολόγοι»… Ο Σουλτάνος όταν έμαθε για την επανάσταση των Ελλήνων έγινε έξαλλος και υπέγραψε διάταγμα εξοντωτικό για τους Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το μόνο που έμενε ήταν να το προσυπογράψει και ο θρησκευτικός Τούρκος ηγέτης Χατζή Χαλίλ Εφέντης. Ο Σεϊχουλισλάμης όμως αρνήθηκε να εκδώσει φετφά για την σφαγή και εξόντωση των Ρωμιών, με το επιχείρημα ότι το Κοράνι δεν επέτρεπε τη σφαγή αθώων. Ο κίνδυνος ήταν μεγάλος. Ο Σουλτάνος τα έβαζε με τους βεζίρηδές του για επιεική στάση εναντίον των Ελλήνων. Ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’ καταλάβαινε ότι θα ακολουθούσαν θηριωδίες που θα ισοδυναμούσαν με γενοκτονία και δεχόταν μεγάλες πιέσεις από την Υψηλή Πύλη. Παρά τη συμμετοχή του στην προετοιμασία του Αγώνα και τις σχέσεις του με τη Φιλική Εταιρεία, έπρεπε να διαχωρίσει τη θέση της Εκκλησίας από την Επανάσταση. Έτσι προχώρησε στον αφορισμό του Πατριαρχείου κατά της Φιλικής Εταιρείας και του κινήματος Αλέξανδρου Υψηλάντου και Μιχαήλ Σούτσου. Την απόφαση για αφορισμό την έλαβε σώμα 72 εκπροσώπων της Ρωμιοσύνης της Κωνσταντινούπολης μεταξύ των οποίων ιερείς και πολιτικοί. Η στάση αυτή αποτελεί μέχρι σήμερα σημείο τριβής μεταξύ των μελετητών της ιστορίας….
Θα τελειώσω με μια φράση του Μεγαλυτέρου ελευθερωτή της πατρίδας μας ,του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη προς τον Δεσπότη της Άρτας ,όταν ο ίδιος ο Δεσπότης τον παρακινούσε να μην κάνει επανάσταση.
Ο Κολοκοτρώνης του είπε:
«Μην μου βροντάς παπά εμένα το πασουμάκι στο τραπέζι γιατί βροντώ το σπαθί και σου κόβω το κεφάλι».
Πηγές…Ελληνική ιστορία.