Το 1997 με απόφαση του Διεθνούς Παγκόσμιου Ποντιακού Συνεδρίου που καταδικάζει τον Σταλινισμό και τις σταλινικές διώξεις που υπέστησαν οι Έλληνες πόντιοι στην πρώην ΕΣΣΔ, ορίσθηκε η 13η Ιουνίου ως ημέρα μνήμης.
Την ημέρα αυτή το 1949 πραγματοποιήθηκε η βίαιη εκτόπιση των ποντιακών πληθυσμών που ζούσαν στον Καύκασο, στις στέπες της Κεντρικής Ασίας.
Γενοκτονία δια της πείνας
Κατ’ αρχάς, στη Ρωσσία υπήρχαν 750.000 Έλληνες, ποντιακής προέλευσης οι περισσότεροι. Το 1919, μετά το πραξικόπημα των μπολσεβίκων, κατάφεραν να φύγουν για την Ελλάδα περί τους 260.000.
Η πρώτη γενοκτονία έγινε κατά τα έτη 1929-1933, με την «κολλεκτιβοποίηση».
Δεν έγινε βέβαια ειδικά κατά των Ελλήνων, αλλά η προγραμματισμένη από το σταλινικό καθεστώς πείνα, που έπληξε τις αγροτικές περιοχές της Ουκρανίας και της Ν. Ρωσσίας, για να σπάσει τη λυσσαλέα αντίσταση των χωρικών που τους άρπαζαν το βιός τους, είχε σαν αποτέλεσμα τον θάνατο δεκάδων χιλιάδων Ελλήνων (σκοπίμως δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία, αλλά τα θύματα της προγραμματισμένης πείνας υπολογίζεται ότι έφτασαν τα 7,5 εκατομμύρια).
Η «ελληνική επιχείρηση» της NKVD
Στα μέσα της δεκαετίας του ’30, αρχίζουν οι διώξεις συγκεκριμένων εθνοτικών ομάδων, μεταξύ αυτών και των Ελλήνων. Οι διώξεις παίρνουν μορφή πογκρόμ κατά τα έτη 1937-1938. Η «ελληνική επιχείρηση», με την υπ’ αριθμόν 50215 ντιρεκτίβα της NKVD, (11.12.1937) “Operatsiia po arestam grekov”, άρχισε στις 15 Δεκεμβρίου 1937.
Τα πρώτα θύματα ήταν η ηγεσία της ελληνικής μειονότητας, επιφανή στελέχη ελληνικών συλλόγων, ιερείς, δάσκαλοι, συγγραφείς κ.λπ. Μεταξύ αυτών ήταν και πολλοί κομμουνιστές, αλλά αυτό δεν τους έσωσε. Αρκούσε ότι ήταν Έλληνες.
Σύμφωνα με μαρτυρία επιζώντος: «Πρώτα συνέλαβαν τους Πόντιους κομμουνιστές. Τους έβαζαν τα χέρια στη μέγγενη και τους έλεγαν: εσείς κάνετε τους κομμουνιστές για να δίνετε μυστικά στην Ελλάδα».
Η συνήθης κατηγορία ήταν «συμμετοχή σε παράνομη ελληνική εθνικιστική οργάνωση που στόχευε στη διάλυση της ΕΣΣΔ και στη δημιουργία ανεξάρτητης ελληνικής δημοκρατίας στη Ν. Ρωσσία».
Στη συνέχεια, οι διώξεις επεκτάθηκαν και στον υπόλοιπο πληθυσμό. Συνολικά, υπολογίζεται ότι οι Έλληνες θύματα αυτής της περιόδου (που είτε εκτελέστηκαν είτε πέθαναν στα Γκούλαγκ) ήταν γύρω στις 40.000!
Μαρτυρίες επιζώντων
Ιδού κάποιες μαρτυρίες διασωθέντων, που παρουσιάζονται στο πολύ καλό βιβλίο «Ποντιακός Ελληνισμός – Από τη γενοκτονία και το σταλινισμό στην περεστρόϊκα»:
Μαρτυρία 1η : «Ο Στάλιν έδωσε διαταγή το 1936 να φυλακίσουν όλους τους Έλληνες που ήταν πάνω από 18 ετών. Αυτό έγινε μόνο για τους Έλληνες. Είτε ήσουν κομμουνιστής είτε φασίστας, σε παίρνανε. Ήταν εντολή του Στάλιν να κλείσουν κάθε Έλληνα μεγαλύτερο των 18 ετών στις φυλακές, για να εξαλειφθεί το ελληνικό γένος. Αυτό ονομάζεται γενοκτονία».
Μαρτυρία 2η: Το 70% των Ελλήνων του Κουμπάν εκτελέστηκαν. Όπως μας κυνήγησε ο Τοπάλ Οσμάν στον Πόντο, έτσι μας κυνήγησαν κι εκεί. Μετά τους τουφεκισμούς πέθαιναν πολλά γυναικόπαιδα από πείνα. Γιατί όταν σκοτώνουν τον πατέρα που τρέφει την οικογένεια, είναι εύκολο να χαθεί κι η οικογένεια».
Μαρτυρία 3η: «Το 1938 μας φόρτωσαν σε 90 βαγόνια, 25.000 άτομα και μας πήγαν 1.500 χιλιόμετρα από το Γκόρκι, στη Σιβηρία. Εκεί ήταν δάση. Μας έβγαλαν, ανοίξαμε δρόμο και φτάσαμε σε μια πεδιάδα. Εδώ θα μείνετε, μας είπαν. Μέσα στο δάσος, δίχως σπίτια, δίχως τίποτα, μέσα στο χιόνι. Εκεί δουλεύαμε. Κόβαμε ξύλα και τα στοιβάζαμε. Γύρω μας ήταν φαντάροι με αυτόματα. Έτσι, σε έξι μήνες, από 25.000 έμειναν 600. Ήθελαν να μας εξοντώσουν!»
Απολογισμός: 50.000 νεκροί – 350.000 εκτοπισμένοι!
Το τρίτο κύμα διώξεων κατά των Ελλήνων, ήταν το 1942, κατά την προέλαση των Γερμανών. Χιλιάδες Έλληνες –κυρίως της Κριμαίας- εκτοπίζονταν στα ανατολικά (Καζαχστάν), γιατί θεωρήθηκαν «μελλοντικοί πιθανοί συνεργάτες των Γερμανών». Μετά την υποχώρηση των Γερμανών από τα σοβιετικά εδάφη (1944), άρχισαν νέες διώξεις κατά των Ελλήνων (και των υπολοίπων μη σλαβικών λαών) της Κριμαίας, για «συνεργασία με τους κατακτητές». Ακολούθως, οι Έλληνες οδηγήθηκαν στις άνυδρες στέπες του Ουζμπεκιστάν και του Καζαχστάν. Επίσης, με ειδικό διάταγμα της 20ης Οκτωβρίου 1944, άλλαξαν όλα τα ελληνικά τοπωνύμια στην Κριμαία, για να σβήσει για πάντα κάθε ανάμνηση της εκεί παρουσίας των Ελλήνων.
Το 1949, μετά την ήττα των κομμουνιστοσυμμοριτών στην Ελλάδα, οι Έλληνες της ΕΣΣΔ θεωρήθηκαν συλλήβδην «εν δυνάμει πράκτορες του εχθρού» και όσοι είχαν μείνει στις εστίες τους από τις προηγούμενες διώξεις (στις περιοχές του Καυκάσου), πήραν το δρόμο της εξορίας, κυρίως στο Καζαχστάν. Σύμφωνα με την «Επιτροπή για την Αποκατάσταση των Δικαιωμάτων των Ελλήνων της ΕΣΣΔ», που συστήθηκε στα χρόνια του Γκορμπατσόφ, ο συνολικός αριθμός των Ελλήνων που εκτοπίστηκε τη δεκαετία του ’40 είναι 350.000, ενώ τα θύματα περί τους 50.000!
ΚΚΕ: Έφταιγαν τα… θύματα!
Σύμφωνα με το ΚΚΕ, οι ίδιοι οι Έλληνες ευθύνονταν για την τύχη τους! Το ακούσαμε προ ημερών από τον Μαΐλη, το είδαμε γραμμένο και παλιότερα, δια χειρός του τότε Γ.Γ. του ΚΚΕ, Γρ. Φαράκου, στο περιοδικό «Ταχυδρόμος»:
«Ύστερα από το 1935, ο Στάλιν είχε ξεκινήσει τις εκκαθαρίσεις μεγάλων εθνικών ομάδων, όπως οι Γερμανοί, οι Πολωνοί κ.λπ. και γενικά όσων θεωρείτο ότι έβαζαν σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια της ΕΣΣΔ σ’ έναν επερχόμενο πόλεμο.
«Ύστερα από το 1935, ο Στάλιν είχε ξεκινήσει τις εκκαθαρίσεις μεγάλων εθνικών ομάδων, όπως οι Γερμανοί, οι Πολωνοί κ.λπ. και γενικά όσων θεωρείτο ότι έβαζαν σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια της ΕΣΣΔ σ’ έναν επερχόμενο πόλεμο.
Παράλληλα, είχε ξεκινήσει και η αποκουλακοποίηση της χώρας. Οι Έλληνες εκείνης της περιόδου, διέθεταν και τα δύο στοιχεία που βρίσκονταν υπό διωγμό. Ήταν μια εθνική ομάδα που στην πλειοψηφία είχαν αρνηθεί να πάρουν τη σοβιετική υπηκοότητα, είτε για να αποφύγουν τη στράτευση είτε για λόγους εθνικής ταυτότητας, κι έτσι συνεπώς ήταν αρκετές χιλιάδες πολίτες που δεν ήθελαν να σοβιετικοποιηθούν.
Από την άλλη, οι Έλληνες είχαν διατηρήσει συνήθειες που η τότε σοβιετική διακυβέρνηση απέδιδε στους Κουλάκους.
Κατείχαν δηλαδή εκτάσεις γης, συνήθιζαν να έχουν δούλους κ.λπ…
Η κατηγορία που αποδόθηκε τότε, ότι προετοίμαζαν τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους, ίσως να μην ήταν μόνο ένα εφεύρημα της NKVD. Πολλοί Έλληνες της περιόδου εκείνης βρέθηκαν εξ’ ανάγκης εγκατεστημένοι στην ΕΣΣΔ, όπως π.χ. οι Πόντιοι που κατέφυγαν εκεί για να γλυτώσουν από τις τουρκικές διώξεις και παρά τις προσπάθειες των Σοβιετικών, που τους τύπωσαν ειδικά βιβλία για τα δημοτικά, δε θέλησαν να ενσωματωθούν στον σοβιετικό τρόπο ζωής.
Η στάση αυτή των Ελλήνων ευθύνεται και για τους εκτοπισμούς της περιόδου 1942-1944 από την Κριμαία, αφού αρκετοί Έλληνες δε δίστασαν νασυνεργαστούν με τους Γερμανούς, όταν αυτοί επέλαυναν στην ΕΣΣΔ».
Πηγή