Προειδοποιήσεις για ανησυχητικά θέματα ζητούν οι αμερικανοί φοιτητές να υπάρχουν στα εξώφυλλα των βιβλίων
 |
| Εξώφυλλο από έκδοση του 1900 της «Καλύβας του Μπαρμπα-Θωμά» της Χάριετ Μπίτσερ Στόου. Για ορισμένους το περιεχόμενο του βιβλίου μπορεί να είναι επικίνδυνα δυσάρεστο εκτιμούν σύλλογοι αμερικανών φοιτητών. |
Δεν είναι μόνο ο καπνός επικίνδυνος για την υγεία, είναι και η λογοτεχνία. Μιλάει για πόλεμο, βιασμούς, ψυχολογικά αδιέξοδα και αυτοκτονίες, για φυλετικές διακρίσεις, για κακοποιήσεις και ενδοοικογενειακή βία, για κάθε λογής δυσάρεστες, ενοχλητικές, τραυματικές ή και ανήθικες καταστάσεις. Να λοιπόν τι ζήτησαν με επίσημο έγγραφό τους ο σύλλογος φοιτητών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα: να υπάρχουν
προειδοποιήσεις για το περιεχόμενο του βιβλίου επάνω στα λογοτεχνικά έργα. Λίγο πολύ σαν τις προειδοποιήσεις για την υγεία μας που βρίσκονται στα πακέτα των τσιγάρων.
προειδοποιήσεις για το περιεχόμενο του βιβλίου επάνω στα λογοτεχνικά έργα. Λίγο πολύ σαν τις προειδοποιήσεις για την υγεία μας που βρίσκονται στα πακέτα των τσιγάρων.
Την είδηση έγραψαν οι New York Times, οι οποίοι αναφέρουν ότι παρόμοιο αίτημα υπέβαλαν και φοιτητές από το Κολέγιο Ομπερλίν, το Πανεπιστήμιο Ράτγκερς, το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, το Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον και άλλα πανεπιστήμια. Οι φοιτητές υπέδειξαν μάλιστα βιβλία τα οποία μπορεί να χρειάζονται τέτοιες προειδοποιήσεις: Ο μεγάλος Γκάτσμπι του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, η Κυρία Ντάλογουεϊ της Βιρτζίνια Γουλφ, ο Έμπορος της Βενετίας του Σαίξπηρ.
Τι θα μπορούσε να γράφει μια τέτοια προειδοποίηση; Λόγου χάριν, για το μυθιστόρημα Τα πάντα γίνονται κομμάτια του βραβευμένου νιγηριανού συγγραφέα Τσινούα Ατσέμπε, θα μπορούσε να γράφει: «Ένας θρίαμβος της λογοτεχνίας, το οποίο όλοι θα έπρεπε να διαβάσουν. Παρ' όλα αυτά, μπορεί να αναστατώσει αναγνώστες που έχουν βιώσει τον ρατσισμό, την αποικιοκρατία, διώξεις για θρησκευτικούς λόγους, βία και άλλα». Ομοίως, οι σκέψεις περί αυτοκτονίας στην Κυρία Ντάλογουεϊ μπορεί να ανακαλέσουν δυσάρεστες αναμνήσεις σε φοιτητές που έχουν ιστορικό τέτοιων τάσεων.
Οι φοιτητές προτείνουν επίσης να υπάρχει καθοδήγηση από τους καθηγητές για το ποιες ενότητες μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα, ώστε εκείνοι που αισθάνονται ευάλωτοι σε κάποια θέματα να τις «πηδήξουν» στην ανάγνωση.
Οι φοιτητές της χώρας που έχει τα περισσότερα πανεπιστήμια στην παγκόσμια ελίτ των ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης ζητούν αφενός την επέκταση μιας προστατευτικής πολιτικής από τα παιδιά και στο αναγνωστικό κοινό των νεαρών ενηλίκων και αφετέρου φαίνεται να μην αντιλαμβάνονται ότι η λογοτεχνία λειτουργεί ακριβώς έτσι: εκθέτει θέματα ανησυχητικά, δυσάρεστα και επώδυνα, προκειμένου -μεταξύ άλλων- να βοηθήσει τον αναγνώστη να τα διαχειριστεί χωρίς να χρειαστεί να βιώσει ο ίδιος τη δυσάρεστη εμπειρία.
Από τα πρώτα κείμενα που θα επισημανθούν με «κόκκινο» -αν γίνει αποδεκτό το αίτημα των αμερικανών φοιτητών- είναι βέβαια τα έργα των αρχαιοελλήνων τραγωδών, γεμάτα βία, εκδικητικούς θεούς, μητροκτονίες και πατροκτονίες, αιμομιξίες, αυτοτραυματισμούς, μοιχείες και πάει λέγοντας.
Εννοείται ότι το Ρωμαίος και Ιουλιέτα και η Άννα Καρένινα περιέχουν βλαπτικές ιδέες θανάτου, η Λολίτα είναι παιδοφιλική, το Για ποιον χτυπά η καμπάνα αναπαριστά τη φρίκη του πολέμου, η Καλύβα του Μπαρμπα-Θωμά περιγράφει τη βία του ρατσισμού, η Δίκημπορεί να ενεργοποιήσει ενοχικά συμπλέγματα και αγωνία…
Ενώ η βία γίνεται γραφικά περίτεχνη στα βιντεοπαιχνίδια και οι σκηνές βίας αυξάνονται στον μαζικό κινηματογράφο και ενώ οι έφηβοι και οι νέοι καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες βίαιης αστυνομικής μυθοπλασίας και αιμοσταγών αφηγημάτων με βρικόλακες και ζόμπι, οι αμερικανοί φοιτητές αίφνης ζορίζονται ψυχολογικά από την κλασική λογοτεχνία. Το παράξενο -και ανησυχητικό- είναι ότι συμφωνούν και καθηγητές τους. ΗΜέρεντιθ Ραϊμόντο, αναπληρώτρια κοσμήτορας του Κολεγίου Ομπερλίν, δήλωσε ότι οι προειδοποιήσεις επάνω στα βιβλία «είναι μια υπεύθυνη παιδαγωγική πρακτική» και είπε ότι δεν συμφωνεί «με το επιχείρημα ότι τα παιδιά σήμερα πρέπει να σκληραγωγηθούν». Όπως εξήγησε στους Νew York Times, «υπάρχουν φοιτητές που φθάνουν στο πανεπιστήμιο έχοντας σοβαρά προβλήματα και πρέπει να τα χειριστούμε με σοβαρότητα ανάλογα με την περίπτωση».
Μόλις πριν από λίγες ημέρες, στις 23 Μαΐου, στη Σάντα Μπάρμπαρα -της οποίας οι φοιτητές πρωτοστατούν στη διεκδίκηση προειδοποιήσεων στα βιβλία- ένας 22χρονος σκότωσε έξι άτομα και τραυμάτισε άλλα 13 προτού αυτοκτονήσει. Η βία στην αμερικανική κοινωνία σε συνδυασμό με την εύκολη και νόμιμη κατοχή όπλων είναι συχνή στις νεανικές ηλικίες. Αντί όμως να ζητηθεί να απαγορευθούν τα όπλα, οι φοιτητές ζητούν να «απασφαλιστεί» η λογοτεχνία. Κάτι δεν πάει καλά εδώ… Ή, όπως σχολίασε σχετικά ερωτώμενος ο Τζον Μάλαν, καθηγητής Αγγλικής Λογοτεχνίας του University College London στον βρετανικό Guardian, «από τη στιγμή που θα αρχίσουμε να βάζουμε ετικέτες με προειδοποιήσεις στα λογοτεχνικά έργα αρχίζει και η τρέλα».